PBL: Voorzichtig met bouwen

Dit schrijft het PBL in de vandaag verschenen ‘Balans van de Leefomgeving 2014. De toekomst is nu’. Het PBL maakt in dit rapport de balans op van vele facetten van de leefomgeving (milieu, natuur, ruimte) en plaatst actuele ontwikkelingen in een langetermijnperspectief.

Minder mensen verhuizen

Sinds de tweede helft van de jaren negentig wordt er steeds minder verhuisd. De verhuismobiliteit (het percentage verhuisde personen per jaar) daalde van 12% in 1995 naar 8% nu. De verhuismobiliteit van ouderen is lager dan 5 procent en juist deze categorie zal de komende jaren steeds groter worden. Het aantal huishoudens neemt tot 2040 weliswaar nog met zo’n 1 miljoen toe, maar die toename zal zich niet in het gehele land voltrekken. Bovendien is hierbij vooral sprake van een toename van het aantal oudere huishoudens. Het aantal jonge huishoudens neemt op termijn licht af. Hierdoor kan de vraag naar bijvoorbeeld eengezinswoningen dalen.

Babyboomers verlaten hun huis: aanbod aan koopwoningen stijgt

Het aanbod aan bestaande koopwoningen zal bovendien op de lange termijn gaan stijgen. Over vijftien tot twintig jaar zal de groep 75-plus-huishoudens flink zijn toegenomen (16% van alle huishoudens in 2030, dat zijn 1,4 miljoen huishoudens). Zodra deze ouderen niet meer zelfstandig kunnen wonen of overlijden, komen hun woningen vrij. Dit zijn vooral koopwoningen, omdat de babyboomers (geboren tussen 1945 en 1960) veel vaker dan de vooroorlogse generatie huiseigenaar zijn. Op dit moment komen er als gevolg van de uitstroom van oudere huishoudens jaarlijks circa 30.000 koopwoningen vrij. In 2030 zal het aantal door uitstroom van ouderen vrijkomende koopwoningen stijgen naar ongeveer 50.000. Ter vergelijking: dat is ongeveer evenveel als de totale jaarlijkse nieuwbouwproductie aan koopwoningen van vóór de kredietcrisis.

Aanpassen van woningen wordt belangrijker dan nieuwbouw

Provincies en vooral gemeenten doen er verstandig aan in regionaal verband rekening te houden met de toekomstige bevolkingsontwikkelingen. Tijdig anticiperen kan problemen die zich nu voordoen in de krimpregio’s, mogelijk voorkomen. Denk aan leegstand en sterke waardedalingen van woningen. Aanpassen van de bestaande woningvoorraad aan de actuele wensen wordt belangrijker dan nieuwbouw. Ook het herbestemmen van bestaande (leegstaande) kantoren, winkels en ander vastgoed kan een alternatief zijn voor nieuwbouw van woningen.