Position Paper – (On)betaalbaar wonen voor middeninkomens

Rondetafelbijeenkomst Tweede Kamer – 29 januari 2020

Op 29 januari 2020 hield de Tweede Kamercommissie van Binnenlandse Zaken een rondetafelgesprek met externe deskundigen over de betaalbaarheid van wonen voor middeninkomens en de wijze waarop de Tweede Kamer meer invloed hierop zou kunnen uitoefenen. Namens het PBL sprak Frans Schilder aan de hand van een position paper. Hierin worden drie prominente geluiden uit de maatschappij belicht: de roep om strikte ruimtelijke ordening en planning, centrale sturing als oplossing voor snellere woningbouw en de nut en noodzaak van symptoombestrijding van het woningtekort als tijdelijke oplossing voor specifieke groepen huishoudens.

Problemen bij middeninkomens om hun woonwensen te realiseren

Middeninkomens hebben het moeilijk op de woningmarkt. Ze geven een groot deel van hun inkomen uit aan wonen en kunnen hun woonwensen moeilijk realiseren. Lange tijd vormde de koopsector een belangrijke uitwijkmogelijkheid voor middeninkomens. Door striktere leennormen, stijgende prijzen en concurrentie van woningbeleggers wordt kopen voor hen steeds moeilijker. Voor middeninkomens zijn betaalbare alternatieven in de huursector bovendien schaars. De problemen van deze groep huishoudens om hun woonwensen te realiseren vragen om oplossingen.

Bijbouwen van woningen om de positie van middeninkomens te verbeteren

De enige echt structurele oplossing voor het verbeteren van de positie van middeninkomens is het bijbouwen van woningen. De prijs van woningen, zowel in de koop- als in de vrije huursector, wordt immers bepaald door vraag en aanbod. Het woningtekort waar we nu voor staan - met sterke groei van het aantal huishoudens en achterblijvende nieuwbouw - leidt per definitie tot hogere prijzen. Andere factoren die bijdragen aan hogere prijzen zijn de huidige lage rente en de stijgende bouwkosten. Het bouwen van woningen, en dus het verruimen van het aanbod, kost echter tijd. Het opgelopen woningtekort is niet van vandaag op morgen opgelost. En over drie of vijf jaar nog steeds niet. Desondanks is er alle reden om vol in te zetten op meer nieuwbouw. Het debat over wat nodig is voor nieuwbouw en welke mogelijke maatregelen op de woningmarkt kunnen helpen specifieke problemen aan te pakken, is echter wel gebaat bij enige verduidelijking.