Werkgelegenheidsgroei op bedrijventerreinen

Samenvatting

• Een steeds groter deel van de werkgelegenheid in Nederland is te vinden op bedrijventerreinen. In 2006 was dit aandeel ongeveer een derde en het neemt nog steeds toe. Bedrijventerreinen nemen ook een steeds groter oppervlakte grond in beslag.
• De soort werkgelegenheid op bedrijventerreinen is aan het veranderen. Het grootste aandeel werkgelegenheid is weliswaar nog steeds afkomstig uit de industriële en logistieke sector, maar dit aandeel is tussen 1999 en 2006 afgenomen. Het aandeel werkgelegenheid in de dienstensector is juist toegenomen, zowel in de zakelijke diensten als de consumentendiensten.
• Vooral het aandeel banen in de zakelijke diensten neemt toe op bedrijventerreinen. Deze ontwikkeling doet zich in het bijzonder voor in de Randstad, en minder in de intermediaire zone en de periferie. Dit verschil tussen de landsdelen wordt veroorzaakt door verschillen in de totale sectorstructuur van de landsdelen; de bedrijventerreinen weerspiegelen de kenmerken van de regio waarin zij zich bevinden.
• Het (toenemend) belang van de consumentendiensten op bedrijventerreinen hangt samen met het proces van schaalvergroting. De groei van deze diensten komt namelijk voor een belangrijk deel voor rekening van de perifere detailhandel (meubelboulevards) en andere grootschalige bedrijfsactiviteiten.
• Hoewel op bedrijventerreinen in het algemeen wat grotere ondernemingen zijn gevestigd, neemt het aandeel micro-ondernemingen (twee tot tien medewerkers) toe. Dit is vooral het geval in de industrie en logistiek. In deze sectoren speelt schaalvergroting dus geen rol in het toenemende aandeel werkgelegenheid op bedrijventerreinen.
• De werkgelegenheidsgroei op bedrijventerreinen is hoger dan de totale werkgelegenheidsgroei. Dit komt vooral door de groei van bedrijven die al op het bedrijventerrein zijn gevestigd (in situ groei), en niet zozeer door bedrijven die vanuit andere gemeenten of regio's naar het bedrijventerrein zijn verhuisd.
• Bedrijven die naar bedrijventerreinen zijn verhuisd, groeien sneller dan bedrijven die naar een andere locatie zijn verhuisd. Het is echter de vraag of deze bedrijven sneller groeien omdat ze op een bedrijventerrein gevestigd zijn, of dat ze op een bedrijventerrein gevestigd zijn omdat ze snel groeien.
• Nieuwe bedrijven zijn geen belangrijke oorzaak van werkgelegenheidsgroei op bedrijventerreinen. Het aandeel opgerichte en opgeheven bedrijven op bedrijventerreinen is lager dan het aandeel opgerichte en opgeheven bedrijven in de totale werkgelegenheid. Bedrijventerreinen herbergen voornamelijk relatief 'volwassen' bedrijven.
• De verhuisdynamiek van en naar bedrijventerreinen is vergelijkbaar met de nationale verhuisdynamiek van bedrijven: werkgelegenheid op bedrijventerreinen is niet meer of minder mobiel dan op andere locaties. In beide gevallen verplaatst jaarlijks gemiddeld 4,2 procent van de totale werkgelegenheid.
• Bedrijventerreinen trekken slechts in zeer beperkte mate werkgelegenheid van buiten de regio aan. Veruit de meeste bedrijven die naar een bedrijventerrein verhuizen zijn afkomstig uit dezelfde gemeente als waar ze zich vestigen (ongeveer 73 procent).
• De werkgelegenheidsstroom tussen bedrijventerreinen is groter dan de stroom naar bedrijventerreinen toe en die van bedrijventerreinen af. De werkgelegenheidsstroom van bedrijventerreinen af, op zijn beurt, is kleiner dan de stroom naar een bedrijventerrein toe. De meeste bedrijven die van een ander locatietype naar een bedrijventerrein verhuizen, zijn afkomstig uit woonwijken.
• Er is een relatief omvangrijke wederzijdse werkgelegenheidsstroom tussen bedrijventerreinen en kantoorlocaties, vooral in de Randstad. Kantoorlocaties lijken voor bedrijven uit de zakelijke diensten en in mindere mate ook de logistiek een goed alternatief te vormen voor bedrijventerreinen.
• In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen, is er geen sprake van een massale trek naar nieuwe terreinen buiten het bebouwd gebied. Relatief verhuizen er weliswaar veel bedrijven naar nieuwe en naar buiten het bebouwd gebied gelegen bedrijventerreinen, maar in absolute aantallen banen gemeten zijn deze verhuisstromen vrij beperkt van omvang. De overgrote meerderheid van de werkgelegenheid op bedrijventerreinen is dan ook nog steeds gevestigd op 'oude' terreinen en terreinen binnen het bebouwd gebied.