Naar een wenkend perspectief voor de landbouw

De Nederlandse landbouw oogst veel internationale waardering, maar roept ook onbehagen op. Door de nadelige invloed op leefomgeving en natuur staat het maatschappelijk draagvlak van de sector onder druk. Om het uitblijven van een koersverandering in de landbouw te kunnen begrijpen, is het belangrijk om de relaties, afhankelijkheden en contracten die samenkomen op het boerenbedrijf te doorzien. Juist deze analyse maakt het uitblijven van bewegingen richting duurzame vormen van landbouw verklaarbaar.

Het essay ‘Naar een wenkend perspectief voor de Nederlandse landbouw’ benoemt de voorwaarden om wel tot een koersverandering te komen. Daarbij gaat het niet om een verandering alleen door boeren, maar vooral ook door de partijen daaromheen: de financiers, de toeleverende en verwerkende bedrijven en ook de overheid.

Koersvastheid door toegenomen afhankelijkheden

Boeren zitten vaak vast in de ontwikkelrichting van intensivering en schaalvergroting. De afhankelijkheden van financiers, verwerkers, toeleveranciers  zijn toegenomen. Specialisering en investeringen maken verandering moeilijk. Alternatieve verdienmodellen zijn kostbaar en risicovol. Doorgaan op het ingeslagen pad is vaak de enige mogelijkheid. Hoe is een koerswijziging te organiseren? 

Voorwaarden voor verandering

Een koersverandering vraagt een gedeeld toekomstbeeld voor de Nederlandse landbouw. Hoe ons landschap en onze voedselvoorziening eruit moeten zien, en wat wij daarvoor overhebben, vergt politieke onderhandeling. Daarnaast moet de rol van de Rijksoverheid worden heroverwogen. De coördinatieproblemen bij een koersverandering zijn groot en vragen om een partij die de regie neemt en de samenwerking vorm kan geven. Ten slotte vergt een koerswijziging een nieuwe aanpak gericht op het ontwikkelen van andere verdienmodellen en het omgaan met verliezen.

Landbouwakkoord

Met deze voorwaarden als uitgangspunt kunnen het bedrijfsleven, maatschappelijk middenveld, overheden en boerenorganisaties gezamenlijk via een akkoord een wenkend perspectief voor de Nederlandse landbouw ontwikkelen. Daarin maken partijen afspraken over hun rollen en de instrumenten die nodig zijn voor een koerswijziging. De Rijksoverheid zal hierin een belangrijke rol moeten vervullen.