Planmonitor NOVI 2023

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) daarom verzocht om jaarlijks een Planmonitor NOVI te publiceren. Met zo’n Planmonitor kan dan in een vroegtijdig stadium worden verkend wat het mogelijke effect is van toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen – en dan met name verstedelijking en de aanleg van infrastructuur – op plekken die (op onderdelen) kwetsbaar zijn voor veranderingen, bijvoorbeeld als het gaat om het behoud van natuur- en landschapswaarden of cultuurhistorische waarden. Met dit inzicht kan het kabinet desgewenst maatregelen nemen om aantasting te voorkomen.

Kwetsbare gebieden

Om te bepalen welke gebieden kwetsbaar zijn voor ruimtelijke ontwikkelingen, is gekeken welke beschermingsdoelen zijn vastgelegd in de NOVI. Daaruit komt naar voren dat de volgende gebieden bescherming verdienen: gebieden met een hoger milieugezondheidsrisico, Natura 2000 en Natuurnetwerk Nederland (NNN); gebieden voor waterveiligheid; gebieden die kwetsbaar zijn vanwege de waterhuishouding en bodemdaling; gebieden van belang voor de drinkwaterwinning, erfgoed van nationaal belang en tot slot waardevol landschap.

Drie verstedelijkingsvarianten

De mogelijke verstedelijking (door wonen, werken en verblijfsrecreatie) voor 2050 is in dit rapport in beeld gebracht met provinciale planinformatie. Deze planinformatie is echter niet voldoende, omdat deze op dit moment nog niet landsdekkend openbaar is en veelal alleen zicht biedt op mogelijke verstedelijking op de kortere termijn (de periode tot 2030). Om toch een compleet beeld te kunnen maken is het ruimtegebruiksmodel RuimteScanner gebruikt.

Grote verschillen in Nederland 

De mate waarin kwetsbare gebieden onder druk kunnen komen te staan door mogelijke toekomstige verstedelijking (wonen, werken, verblijfsrecreatie) verschilt sterk tussen de provincies. Zo laten Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Noord-Brabant en Gelderland in absolute zin de meeste mogelijke (gemodelleerde) woon- en werklocaties in kwetsbare gebieden zien. Dit zijn ook de provincies met de grootste verstedelijkingsdruk.

Rond de helft van de mogelijke verstedelijking komt terecht in kwetsbare gebieden. In Drenthe, Overijssel, Noord-Holland en Utrecht bevindt een relatief groot deel van de totale mogelijke verstedelijking zich in kwetsbare gebieden. Dit aandeel varieert van ruim 20 procent van het areaal mogelijke verstedelijking in kwetsbare gebieden in Noord-Brabant tot circa 70 procent in Drenthe.

Nieuwe autosnelwegen vooral in Noord-Brabant en Gelderland

De meeste plannen voor nieuwe auto(snel)wegen komen voor in Noord-Brabant en Gelderland. Hierbij worden diverse kwetsbare gebieden geraakt, zoals de uiterwaarden van het Pannerdensch Kanaal en het Rijnstrangengebied bij de doortrekking van de A15 van Bemmel naar Zevenaar. Bij de verlegging van de N629 bij Oosterhout worden de natuurgebieden Het Blik en De Heiningen aangetast, en bij de verlegging van de N279 bij Helmond gaat het om de Bakelse Beemden. Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Noord-Brabant kennen de meeste plannen voor verbreding van bestaande auto(snel)wegen.

Nieuwe hoogspanningsverbindingen

De mogelijke tracés van nieuwe veelal bovengrondse 380 kV-verbindingen doorsnijden of raken een aantal kwetsbare gebieden: van noord naar zuid de Onlanden, het Drents-Friese Wold, de Koloniën van Weldadigheid, Polder Mastenbroek, de Oostvaardersplassen, de Beemster, het Groene Hart, de Brabantse Wal, Midden-Brabant en de Kempen.