Productierechten in de veehouderij: gevolgen van afschaffen in 2015 voor veehouderij en leefomgeving

Voordelen van productiebegrenzing lijken groter dan de nadelen

Zowel het Nederlandse stelsel van productierechten voor het houden van varkens en pluimvee (de zogenaamde dierrechten) als het EU-stelsel voor melkquotering komt in 2015 te vervallen. Er zijn risico’s verbonden aan een veehouderij zonder een vorm van begrenzing op de omvang van de veestapel. De voordelen van een systeem van productiebegrenzing voor beheersing van deze risico’s (mestmarkt en milieu) lijken groter dan de ook aanwezige nadelen, zoals regeldruk en extra kosten voor de boeren.

Bij afschaffing van productiebegrenzing in 2015 is het mogelijk dat de veestapel en de fosfaatuitscheiding toenemen. Begrenzing van de veestapel is voor de Nederlandse overheid geen doel op zich, maar onderdeel van het mestbeleid om de milieubelasting vanwege bemesting te verminderen. Dit wordt sinds 2006 geregeld via een stelsel van gebruiksnormen voor stikstof en fosfaat in kunstmest en dierlijke mest. Deze normen worden de komende jaren aangescherpt waardoor de zogeheten fosfaatgebruiksruimte tussen 2010 en 2015 met circa 20 miljoen kilogram afneemt. Een aanscherping van de fosfaatgebruiksnormen in samenloop met groei van de veestapel zal de druk op de mestmarkt sterk verhogen, en daarmee ook de mestafzetkosten voor de veehouder. Dit verhoogt de fraudedruk en het risico op overtredingen van de mestwetgeving. Momenteel zijn de mestafzetkosten aanzienlijk hoger dan de kosten voor aankoop of lease van productierechten. Een sterke toename van de druk op de mestmarkt lijkt vooral de varkenshouderij te gaan treffen.Een groei van de veestapel zal ook leiden tot verdere schaalvergroting en mogelijk nog sterkere regionale concentratie van de veehouderij waardoor de druk op de lokale leefomgeving toeneemt.

Het rapport 'Welke veestapel past in Nederland?' gaat verder in op de in de toekomst passende veestapel.