Monitoring en Evaluatie Stikstofreductie en Natuurverbetering

Het kabinet wil met het Programma Stikstofreductie en Natuurverbetering (PSN) het behoud en herstel van de beschermde natuur waarborgen en hiermee ook ruimte maken voor economische en maatschappelijke activiteiten. Dit doet het kabinet door een combinatie van bron-, natuurherstel- en ruimtelijke maatregelen. Het kabinet heeft doelen voor de reductie van de stikstofneerslag voor 2025, 2030 en 2035 in de Wet stikstofreductie en natuurverbetering vastgelegd. Het DG Landelijk Gebied & Stikstof (DG LG&S) van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft een consortium van PBL, RIVM en WUR verzocht om de voortgang van het beleidsprogramma op structurele wijze te monitoren en te evalueren. Het doel is informatie te leveren over de voortgang van het PSN en het bijdragen aan de bijsturing van beleid gericht op stikstof en natuur.

Aaldrik Tiktak

Laatste publicatie

Op 1 oktober 2025 is de nieuwe Monitor stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden verschenen. Het RIVM laat in dit rapport de ontwikkeling van de stikstofdepositie op stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden zien. De stikstofneerslag is tussen 2005 en 2023 gedaald. Deze daling komt vooral doordat de landen om ons heen minder stikstof uitstoten. Ook daalt de uitstoot door landbouw en verkeer in Nederland. De hoeveelheid stikstof boven de KDW is met meer dan de helft afgenomen. Toch is nog steeds een groot deel van het natuuroppervlak overbelast. In 2023 was op 30 procent van het natuuroppervlak de neerslag lager dan de KDW. De verwachting is dat de stikstofneerslag verder zal gaan dalen. Dit komt vooral door maatregelen voor de sectoren landbouw en verkeer. Ondanks de extra maatregelen is de kans heel erg klein dat de wettelijke doelen met het huidige beleid gehaald worden.

Publicatiereeks

Het consortium brengt vier verschillende rapportages uit met ieder een eigen verschijningsfrequentie. Het gaat hierbij om monitoring en evaluatie over zowel gerealiseerde als verwachte (beleids)ontwikkelingen:

De eerste reeks rapporten van het consortium beschrijft de ontwikkeling van de stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden. Deze rapporten verschijnen jaarlijks.
De tweede reeks rapporten beschrijft de voortgang en effecten van stikstofreductie- en natuurherstelmaatregelen van het PSN. Deze rapporten verschijnen om de twee jaar, voor het eerst eind 2023.
De derde reeks rapporten evalueert sociaaleconomische effecten en doeltreffendheid en doelmatigheid van het PSN. Ook deze rapporten verschijnen tweejaarlijks.
Ten slotte beschrijft de vierde reeks rapporten de landelijke staat van instandhouding en doelbereik in Natura 2000-gebieden, en het doelbereik op gebiedsniveau. Deze rapporten verschijnen om de zes jaar.

naar het publicatieoverzicht

Projectorganisatie

Met deze reeks rapporten richt het consortium van PBL, RIVM en WUR zich op structurele informatievoorziening over zowel vastgesteld, voorgenomen als geagendeerd beleid. Analyses worden afgestemd met de – eveneens periodieke – Klimaat- en Energieverkenning. De consortiumpartners opereren op basis van gelijkwaardigheid. Een stuurgroep van drie betrokken sectorhoofden van PBL, RIVM en WUR fungeert als opdrachtgever. Er is een maandelijks accountoverleg met DG LG&S, de verzoeker van de studie. Daarnaast wordt een beleidsklankbordgroep van Rijk en provincies ingesteld en een maatschappelijke klankbordgroep. Deze groepen denken mee bij de verdere ontwikkeling van de monitoring en reflecteren op concept-resultaten. Op termijn wordt de monitor mogelijk uitgebreid naar de thema’s uit het Nationaal Programma Landelijk Gebied; hierover loopt een verkennning die niet binnen dit project valt.

naar het werkprogramma

PBL-dossier stikstof en natuur

Naast de rapporten van het programma Monitoriong en Evaluatie Stikstofreductie en Natuurverbetering brengt het PBL andere publicaties uit over het onderwerp stikstof en natuur. Deze vindt u in het PBL-onderwerp stikstof en natuur.