Exploring pathways for world development within planetary boundaries

Het concept van “planetaire grenzen” stelt dat er negen cruciale processen zijn die de voor mensen leefbare omstandigheden op onze planeet van de afgelopen tienduizend jaar in stand hielden. Het overschrijden van deze grenzen verhoogt het risico op destabilisatie van het aardsysteem, waardoor de aarde een stuk minder leefbaar wordt. Tot nu toe schatten wetenschappers dat zes van deze negen grenzen al zijn overschreden: klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, de beschikbaarheid van zoet water, landgebruik, nutriëntenvervuiling en chemische vervuiling.

Terug van de rand van de afgrond 

Deze nieuwe studie verlegt voor het eerst de focus naar de toekomst en onderzoekt hoe we onze koers zou kunnen veranderen met haalbaar beleid. Van Vuuren: "Dit is de eerste keer dat we een toekomstgericht wereldwijd model hebben gebruikt om de vraag te stellen: hoe ontwikkelen de planetaire grenzen zich als we zo doorgaan? Kunnen we nog steeds voorkomen dat we nog meer grenzen overschrijden, en kunnen we dit ook ongedaan maken? En zo ja, wat is daarvoor nodig?" 

Om deze vragen te beantwoorden, koppelden Van Vuuren en zijn team het concept van planetaire grenzen aan een uitgebreid milieumodel – het Integrated Model to Assess the Global Environment (IMAGE) – dat de ontwikkeling van menselijke activiteiten en de mogelijke gevolgen voor het wereldwijde milieu beschrijft. Het model beraamde de uitkomsten voor acht van de negen planetaire grenzen onder verschillende toekomstscenario's, waaronder scenario’s met daadkrachtige milieubeleidsmaatregelen. 

Meerdere kritieke systemen, waaronder klimaat en biodiversiteit, bevinden zich nu al buiten de veilige grenzen, en vaak zelfs boven het niveau ‘hoog risico’. Er dreigt dus een scenario van meerdere crises te ontstaan. Aan de hand van ramingen voor 2030, 2050 en 2100 laat de studie zien dat, onder de huidige trends, alle planetaire grenzen, met uitzondering van de afbraak van de ozonlaag, tegen 2050 waarschijnlijk overschreden zullen zijn. "Als we ons alleen blijven bezighouden met nationale of lokale belangen, in plaats van internationaal samen te werken om deze crises het hoofd te bieden, zou de situatie nog verder kunnen verslechteren. Gecoördineerde actie op een wereldwijde schaal is dus van levensbelang", aldus Van Vuuren.

Vijf belangrijke maatregelen 

De onderzoekers onder leiding van Van Vuuren dragen vijf maatregelen aan waarin er, door wereldwijde actie, veel gedaan kan worden om terug te keren naar de veilige planetaire grenzen: 

• Klimaatmitigatie: Het behalen van de 1,5°C-doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs door een agressieve vermindering van de uitstoot van broeikasgassen.
• Verandering in voedselconsumptie: Een wijdverbreide verschuiving naar een gezond en milieuvriendelijk dieet, zoals gedefinieerd door de EAT-Lancet Commissie, waarin 80% van de wereldbevolking in 2050 dit duurzame en gezonde dieet volgt.
• Vermindering van voedselverspilling: Het halveren van de wereldwijde voedselverspilling door overconsumptie en verspilling in toeleveringsketens te verminderen.
• Verbeterde efficiëntie van watergebruik: Het verminderen van wateronttrekking voor energie, huishoudens en industrie met 20% en voor irrigatie met 30% om de ecologische duurzaamheid te waarborgen.
• Verbeterde efficiëntie van stikstofgebruik: Het verhogen van de efficiëntie van nutriëntengebruik in de landbouw tot 70-80% in 2050, een stijging ten opzichte van de huidige 50%. 

Deze maatregelen kunnen, alles bij elkaar, de menselijke druk op het wereldwijde milieu terugbrengen tot ongeveer het niveau van 2015 – een duidelijke verbetering ten opzichte van de gebruikelijke prognoses, en een cruciale stap om het menselijk welzijn op lange termijn te waarborgen op een leefbare planeet.

Forse actie nodig 

De studie toont ook aan dat het mogelijk is om sommige systemen van de planeet tegen 2050 weer in de "veilige zone" te brengen, als er fors beleid wordt gevoerd. Voor biodiversiteit, klimaat en stikstof zijn zelfs de ambitieuze inspanningen niet genoeg om rond 2050 binnen de veilige grenzen te komen. "Om op de lange termijn een leefbare planeet te garanderen, zijn na 2050 nog krachtigere maatregelen nodig", aldus Van Vuuren. 

De auteurs waarschuwen dat de aannames achter deze scenario's ambitieus zijn. "Systeemverandering is een langzaam proces, en we modelleren bijna universele verschuivingen – zoals wijdverbreide veranderingen in het wereldwijde eetpatroon – wat gezien de huidige trends mogelijk te optimistisch is," merken ze op. 

"Toch is de boodschap duidelijk. We kunnen de curve nog steeds ombuigen", zegt Van Vuuren. "Hoewel we niet volledig kunnen voorkomen dat we over de schreef gaan, kunnen we zeker veel dichter bij een leven binnen de planetaire grenzen komen. Dat maakt een groot verschil." In andere woorden, voegt hij toe: “De planeet is ernstig ziek, maar zeker nog niet terminaal.”