MetaNatuurPlanner / Model for Nature Policy (MNP)
De meta natuurplanner is een integrerend model dat de gevoeligheid van plant- en diersoorten voor veranderingen in omvang en kwaliteit van leefgebied door type beheer, milieu- en watercondities in beeld brengt. Het is ontwikkeld om op nationale of regionale schaal de effecten van beleid en beheeringrepen op de biodiversiteit te bepalen.
Het model berekent of er voldoende grote aaneengesloten gebieden met een goede kwaliteit in het landschap aanwezig zijn, zodat soorten die in het natuurbeleid worden beschermd potentieel duurzaam voor kunnen komen. Er wordt niet beoordeeld of soorten daadwerkelijk voorkomen.
Het model legt relaties tussen de milieu-, water- en ruimtecondities en de duurzame instandhouding van de biodiversiteit en wordt gebruikt voor zowel signalering, beleidsevaluatie en (nationale) verkenningen. Resultaten worden geaggregeerd tot indicatoren die aansluiten op het Nederlandse en Europese beleid.
Het model is ontstaan uit eerdere modellen: Natuurplanner en onderdelen daarvan zoals LARCH, MOVE, PROPS, VlinderMoVE en SMART, aangevuld met empirische relaties. Zie het modellenoverzicht.
Wageningen Environmental Research en het Planbureau voor de Leefomgeving hebben de MetaNatuurplanner ontwikkeld om op nationale of regionale schaal de effecten van beleid en beheeringrepen op de biodiversiteit te bepalen.
Het model is vooralsnog niet in een vrij downloadable versie te verkrijgen. Maar partiijen die het model zouden willen toepassen kunnen contact opnemen met Rogier Pouwels (WOT) of Arjen van Hinsberg (PBL).
De methodische achtergrond en de kwaliteitsstatus zijn beschreven in een WOT rapport dat hier te downloaden is:
Achtergrond en methode
- Pouwels et al, 2016a. MetaNatuurplanner v2.0; Status A.
- Pouwels et al 2016b. Assessing biodiversity change in scenario studies: introducing a decision support tool for analysing the impact of nature policy.
Toepassingen van de MetaNatuurplanner
Het model is gebruikt in diverse projecten. Hier volgen per project de belangrijkste rapporten als links. Onderaan vindt u een link naar de complete literatuurreferenties.
Natuurverkenning 2010-2040
Elke vier jaar maakt PBL - als wettelijke taak - een natuurverkenning. Daarin worden op basis van scenario's mogelijke toekomstsituaties beschreven en verbeeld. Vaak worden indicatoren gebruikt om de verschillen te kwantificeren, en de MetaNatuurplanner is bij uitstek geschikt om deze te berekenen. Voor de verkenning van 2013 is de toepassing beschreven in twee achtergrondrapporten.
- Dammers et al, 2013. Natuurverkenning 2010-2040: Achtergrondrapport.
- Knegt et al, 2011. Ecologische en recreatieve beoordeling van toekomstscenario’s voor natuur op het land.
Herijking EHS, evaluatie natuurakkoord, evaluatie natuurpact
In 2011 analyseeerde PBL de voorgenomen bezuinigingen van het Rijk op het natuur- en landschapsbeleid. Hoofdvraag was hoe de natuurkwaliteit en de leefomstandigheden voor planten- en diersoorten zouden wijzigen en welke kosten en baten dat zou opleveren. Ook was de vraag of Nederland aan de verplichtingen vanuit de Europese Vogel- en Habitatrichtlijnen kon blijven voldoen.
- Bredenoord et al, 2011. Herijking van de Ecologische Hoofdstructuur. Quick Scan van varianten.
- Kamerbrief Aanvullende analyse natuurakkoord
- Quickscan Hoofdlijnennotitie Ontwikkeling en beheer van natuur in Nederland
Doorrekening verkiezingsprogramma’s
De effecten van maatregelen genoemd in verkiezingsprogramma's van een aantal partijen zijn doorgerekend door CPB en PBL. Voor natuureffecten is hiervoor de MetaNatuurplanner gebruikt.
Meerjarenprogramma Ontsnippering
Het Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO) heeft als doel het opheffen van barrières in het Natuurnetwerk Nederland (NNN) die veroorzaakt worden door bestaande Rijksinfrastructuur (wegen-, spoor- en vaarwegen). In totaal zijn er in het MJPO 178 knelpunten qua versnippering geïdentificeerd en aangepakt, door maatregelen variërend van ecoducten tot rasterwerk. Rijkswaterstaat heeft aan een onderzoeksconsortium onder leiding van de Rijksuniversiteit Groningen gevraagd om het MJPO te evalueren met als doel inzicht te krijgen in kosten- en natuurbaten en methodisch te leren hoe je grip kunt krijgen op het ecologisch effect waar het MJPO om draait: wat heeft het MJPO aan inzet en inspanningen gekost en wat heeft het qua natuurwaarde opgeleverd? Om deze vraag te beantwoorden is de MetaNatuurplanner als één van de instrumenten gebruikt.
- Sijtsma et al. 2018. Analyse van kosten en baten van het Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO)
Lerende evaluatie Natuurpact
PBL heeft een 'lerende evaluatie uitgevoerd van het Natuurpact dat Rijk en provincies hebben gesloten. Hoe de metanatuurplanner bij dit project is toegepast staat in een achtergrondsrapport.
- Bijdrage provinciaal natuurbeleid aan Europese Biodiversiteitsdoelen. Achtergrondrapport lerende evaluatie van het Natuurpact
- Hoofdrapport evaluatie lerende evaluatie Natuurpact
Evaluatie PAS
Met de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) wil het kabinet beschermde stikstofgevoelige natuurgebieden laten herstellen en tegelijkertijd rondom deze gebieden ruimte voor economische ontwikkelingen creëren. Het PBL heeft gekeken naar de verwachte werking van de PAS in de praktijk, toegespitst op de eerste programmaperiode – van 2015 tot en met 2020.
Toepassing op agrarische natuur
De metanatuurplanner is ook toepasbaar om beleid gericht op agrarische natuur te evalueren.
Toepassingen op provinciaal niveau
WENR heeft in 2007 voor het eerst resultaten van de MNP op provinciaal niveau gebruikt. Voor Noord-Brabant is beoordeeld wat de ecologische consequenties zouden kunnen zijn van herbegrenzing van de EHS. Voor vraagstukken rond de Herijking is de MNP ook toegepast voor andere provincies (Noord-Holland, Gelderland, Overijssel en Limburg). Voor drie van deze provincies is de MNP ook recent toegepast voor vraagstukken rond het realiseren van een hoger doelbereik.
Herijking
- Wamelink et al, 2014.Herijking van de EHS voor drie verschillende provincies
- Pouwels et al, 2007.Ecologische analyse van de EHS begrenzing in Noord Brabant.
- Pouwels et al, 2010.Herijking EHS Noord-Holland. Een toets vanuit het perspectief van ruimtelijke samenhang.
- Grift, van der et al, 2012. Toets herijking EHS Gelderland.
- Pouwels et al, 2012. Toets herijking EHS Overijssel.
- Wamelink et al, 2013. Effecten van het aanpassen van de EHS in de provincie Limburg.
Hoger doelbereik
- Verweij et al, 2017. Onderbouwing locaties en additionele maatregelen ten behoeve van Natuurbeleid Gelderland.
- Wamelink et al, 2018. Effect van kleine landschapselemeneten en buitenlandse natuur op het duurzaam voorkomen van soorten in de provincie Limburg: Doorrekening met het MNP.
- Voor Noord-Holland is een interne notitie geschreven door Wamelink et al.
CLO-indicatoren
Kenmerken
- Modeltitel
- MetaNatuurplanner